Kraliçe II. Elizabeth’in Türkiye Ziyaretleri

21 Nisan (tarihte bugün) dünyaya gözlerini açan Kraliçe II. Elizabeth Türkiye Cumhuriyeti’ne üç kere ziyarette bulundu.

1961 Yılındaki Ziyareti

İlk ziyareti 6 Mart 1961 yılında İran’ın başkenti Tahran ziyareti dönüşü Ankara Esenboğa Havalimanı’na inmesi ile gerçekleşti. Uçakla Ankara’ya inen Kraliçe’yi dönemin Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel karşıladı. Havalimanı’nda 40 dakika cumhurbaşkanı ile gizli görüştü.

Bu gizli ve kısa görüşmenin konusu daha sonra açıklandı ve konunun Adnan Menderes ve diğer hükümet yetkililerinin idam edilmemesi üzerine olduğu söylendi. Kraliçe, mahkemeden çıkacak olası bir idam kararının uygulanmamasını talep ettiği söylendi. Lakin Milli Birlik Komitesi bunu göz ardı ederek idamı gerçekleştirdi.

Kraliçe’nin bu isteğini dile getirmesi ile görüşme bitti ve Kraliçe Londra’ya uçtu. Türkiye Cumhuriyeti’ne düzenlediği ilk ziyaret burada sona erdi.

1971 Yılındaki Ziyareti

İkinci ve ilk resmi ziyareti; İran’ın 2500. yıldönümü kutlamaları ardından Türkiye Cumhuriyeti’ne gerçekleştirileceği açıklandı ve bu ziyaret sekiz gün sürdü. 

Kraliçe, Türkiye Cumhuriyeti’ne kendi gelmeden önce kendinin, eşinin ve kızı Prenses Anne’nin eşyalarını taşıyan İngiliz Yatı 16 Ekim’de İzmir’e geldi. 

Eşi Prens Philip ve kızı Prenses Anne 17 Ekim’de İzmir’e geldi ve geceyi yatta geçirdiler. 

18 Ekim günü Kraliçe Ankara’ya geldi. Kraliçe’nin Ankara’ya gelmesi ile eşi ve kızı da Ankara’ya geldi. 

Kraliçe Türkiye’ye geldiği zamanlar ülkede hala 12 Mart Muhtırası’nın izleri vardı ve Başbakan Nihat Erim Hükümeti muhtıra sonrası yaşanan zorluklardan ötürü istifa etmeye hazırlanıyordu. Kraliçe’nin gelmesi ile ülke yaşadığı siyasi sorunları bir kenara bıraktı ve tek gündem Kraliçe oldu.

Birinci Gün

18 Ekim 14.30’da Ankara’ya inen Kraliçe Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay ve beraberindekilerin eşliğinde asker töreni ile Havalimanında karşılandı. Ardından halkın büyük coşkusu ile Çankaya Köşküne geçtiler.

Akşam Kraliçe beraberindekiler Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay tarafından verilen resmi yemeğe katıldılar. Resmi yemekte Kraliçe şu sözleri söyledi:

İkinci Gün

19 Ekim sabah 10.15’te Anıtkabir ziyareti başladı. Mozoleye çiçek bırakarak saygı duruşunda bulunan Kraliçe Anıtkabir Özel Defterini imzaladı ve deftere şu sözleri yazdı: 

Ardından Atatürk Müzesini gezdi. Müze sırasında şu sözleri söyledi:

Anıtkabir ziyareti sonrası kendisine Ankara’nın Altın Anahtarı hediye edildi.

Öğlen vakti müzeleri gezdi ve ardından İngiliz Büyükelçiliğinde yemek yedi.

Kraliçe ve ailesi 15.00’te Ankara Hipodromuna geldiler ve onlar adına yapılan koşuyu izlediler. Yarışı kazanan atın sahibine kupayı Kraliçe takdim etti. Bu koşu daha sonra geleneksel hale geldi ve adı “Uluslararası Kraliçe II. Elizabeth Koşusu” oldu.

Saat 17.15’te Camlı Köşkte CHP lideri İsmet İnönü ile görüştü. Görüşmenin ardından şu sözleri söyledi:

Akşam sınırlı sayıda davetli ile yemek verildi ve Kraliçe Başbakan Nihat Erim dahil 22 devlet görevlisine Lord ve Şövalye unvanlarını verdi. Ayrıca Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay’a 18 kişilik meyve takımı, eşine ise pırlanta taşları olan bir broş hediye etti.

Türk tarafı ise Kraliçe’ye 180 yıllık hilal broş, kızına hasır bilezik ve eşine gümüş leğen hediye etti.

Üçüncü Gün

Kraliçe saat 10.50’de Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay’ın da katıldığı askeri bir törenle İzmir’e uğurlandı.

İzmir’de halkın yoğun ilgisi ile Efes Oteline yerleşen Kraliçe ve ailesine İzmir Valisi tarafından bir yemek düzenlendi.

Kraliçe 15.45’te Türk-İngiliz işbirliği ile kurulan BMC fabrikasını ziyaret etti. Fabrikada incelemelerde bulundu.

Fabrikada yaşananları o zamanlar fabrikaya yakın bir köyde yaşayan Erol Yetişen şöyle anlatıyor:

Ardından Kraliyet Yatında İzmir üst yetkililerine bir resepsiyon düzenlendi.

Resepsiyon sonrası Kraliçe ve ailesi Kuşadası’na gitti.

Dördüncü Gün

Kraliçe saat 10.00’da Kuşadası’nda Aydın Valisi tarafından karşılandı. Folklor ekibinin gösterilerini izleyen Kraliyet Ailesi Efes Antik Şehrini gezmeye yöneldi. Büyük bir ilgi ile gezilen Antik Şehir sonrası Selçuklu Müzesini gezdiler.

Akşam ise Osmanlı Hanedanı soyundan bir kişinin restoranında yemek yediler.

Beşinci Gün

Sabah erkenden yat ile yola çıktılar ve Çanakkale’ye vardılar. Kraliyet Yatı burada top atışı ile karşılandı. Gelibolu Yarımadası’na inen Kraliçe Çanakkale Şehitleri Anıtına çelenk bıraktı. Çelenki bıraktında sonra Anı Defterine şu sözleri yazdı:

Ardından Fransız, İngiliz mezarlıkları ve Yeni Zelanda, Avusturya mezarlıklarını gezdi. 

Gelibolu ziyareti devam ederken Fransa Cumhurbaşkanına, Yeni Zelanda ve Avustralya Genel Valilerine ve İngiltere Gelibolu Derneği Başkanına bir telgraf çekti:

Ardından Kraliyet Yatına geri döndü.

Altıncı Gün

Saat 11.05’de Dolmabahçe Limanına inen Kraliçe ve ailesi Dolmabahçe Sarayını gezdiler. Ardından Şale Köşküne halk tarafından yoğun ilgi ile beraber gittiler.

Kraliçe Şale Köşkünden ayrılarak Nişantaşı’nda bir ilkokulu ziyaret etti. Bu sırada eşi Prens Philip Boğaziçi Köprüsü’nün inşaatını izlemeye gitti. 

Akşam Kraliyet Ailesine Şale Köşkünde Başbakan Nihat Erim tarafından bir yemek düzenlendi. Bu yemekte Kraliçe şu sözleri söyledi:

Yedinci Gün

İstanbul’un ikinci gününde İngiliz Konsolosluğu’nda bir dini ayine katıldılar.

Konsolosluktan sonra Sultan Ahmet’e geçen Kraliyet Ailesi 12.20’de Ayasofya Camii’sini gezdiler. Kraliçe düşüncelerini şöyle aktardı:

13.25’te Topkapı Sarayı’na gelen Aile Mehter Takımı ile karşılandılar. Kısa konser ardından öğle yemeğini Mecidiye Köşkünde yediler. Yemekten sonra Harem bölümünü gezdiler. (Harem Bölümü Kraliçe’ye özel açıldı.) Hünkar Sofrasında Münir Nurettin Selçuk şefliğinde konser dinletildi.

Konser sonrası Sarayı gezmeye devam eden Ailenin Saray gezisi dört saat sürdü.

Saray gezisi sonrası Sultan Ahmet Camii’ne geçildi. Terlikle Camii’yi gezen Kraliçe gezi sonrası Kraliyet Yatında Başbakan Nihat Erim ve heyetine resmi yemek düzenledi.

Sekizinci Gün

Sabah erkenden Kraliçe ve Ailesi Kariye Camii’sini ziyaret ettiler. Kraliçe Camii ziyareti sırasında şu sözleri söyledi:

Camii ziyareti sonrası Kraliçe ve eşi Dışişleri Bakanı tarafından Yeşilköy Havalimanı’ndan İngiltere’ye uğurlandı. 

Kraliçe uçağa binmeden önce Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay’a bir mektup gönderdi:

Kraliçe’nin İstanbul’dan ayrılması ile ikinci ziyaret böylelikle sona erdi.

Kraliçe’nin ziyaretinin bitimi ile 26 Ekim’de Başbakan Nihat Erim Hükümeti istifa etti.

2008 Yılındaki Ziyareti

Kraliçe Elizabeth’in üçüncü ve son ziyareti 13-16 Mayıs tarihleri arasında gerçekleştirildi.

İstanbul’da Kabataş Erkek Lisesinde Bilim Şenliğini gezdi.

Cumhurbaşkanı Abdullah Gül ile Boğaz’da Keyif Style adlı yat ile gezdi.

Ardından İstanbul Modern Sanat Müzesini gezdi ve İstanbul’dan ayrıldı.

Ankara Esenboğa Havalimanına inen Kraliçe ve eşini Havalimanında Devlet Bakanı ve Ankara Valisi karşıladı.

Havalimanından Anıtkabir’e geçen Kraliçe yanında 1600 Kg hediye getirdi.

Anıtkabir gezisi ardından Cumhurbaşkanı Abdullah Gül tarafından Çankaya’da verilen resmi karşılama törenine katıldı.

Cumhurbaşkanı ve Kraliçe görüşmesinden sonra resmi yemeğe geçildi.

Ankara’da resmi gezilerden sonra Bursa’ya geçen Kraliçe Koza Han, Yeşil Camii, Yeşil Türbe gibi tarihi yerleri gezdi.

İstanbul, Ankara ve Bursa’yı gezen, resmi törenlerle ağırlanan Kraliçe 16 Mayıs’ta Londra’ya döndü.

Kraliçe II. Elizabeth’in üç gezisi de Türkiye Cumhuriyeti’nin siyasi olarak zor zamanlar geçirdiği dönemlere denk geldi. Lakin Kraliçe en iyi şekilde ağırlandı.

Kraliçe II. Elizabeth’in Türkiye Ziyaretleri İnfografiği