16 Mayıs 1919 Bandırma Vapuru’nun Samsun’a Çıkışı

Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Gazi Mustafa Kemal Atatürk 16 Mayıs (tarihte bugün) 1919 tarihinde İstanbul’dan Bandırma Vapuru ile Samsun’a gitmek üzere yola çıktı.

19 Mayıs Öncesi: Türkiye ve Samsun’a Yolculuğun Amacı

Bu kutlu günün yıldönümünde Mustafa Kemal Paşa’nın Samsun’a çıkışı:

Samsun’da ki Karışıklıklar

Osmanlı İmparatorluğu’nun topraklarının neredeyse hepsinde İtilaf Devletleri ile Halk bir savaş içerisindeydi. Bu durum İtilaf Devletleri tarafından hoş karşılanmıyordu.

Karışıklık yerlerinden biri de Doğu’daki illerdi. Vilayet-i Sitte diye bilinen illerde ve Karadeniz taraflarındaki illerde yerel halk işgal güçlerine boyun eğmiyor, İşgal güçlerinden kurtulmak istiyorlardı.

İtilaf Devletleri Hıristiyan halkın öldürüldüğünü iddia ederek, bu direnişin bitmesi için İtilaf Devletleri adına Akdeniz Donanması Komutanı Arthur Calthorpe ve Fransız Yüksek Komiseri Amiral Amet Osmanlı İmparatorluğu’na nota verdiler. Eğer bölgedeki karışıklıklar bitmezse Mondros Ateşkes Antlaşması’nın 7. Maddesine göre Samsun ve çevresini işgal edeceklerini belirttiler.

Mondros Ateşkes Antlaşması’nın 7. Maddesi

İtilaf Devletleri, güvenliklerini tehdit edecek bir durumun ortaya çıkması halinde herhangi bir stratejik yeri işgal etme hakkına sahip olacaktır.

9. Ordu Müfettişliği

Osmanlı Hükümeti Samsun ve diğer illerdeki karışıklığın giderilmesi adına bir Paşa görevlendirmeyi düşündüler. Sadrazam Damad Ferid Paşa ve Harbiye Nazırı Abuk Ahmed Paşa bu göreve uygun olacak kişiyi Mustafa Kemal Paşa olarak belirlediler.

Mustafa Kemal Paşa görevi kabul etti ve Genelkurmay 2. Başkanı Kazım Paşa ile yetkilerini belirlediler. Yayınlanacak olan fermanda görevlerinin çoğunu Mustafa Kemal Paşa kendi belirledi.

Yayınlanan 9. Ordu Müfettişliği makamına göre Mustafa Kemal Paşa, Doğu Anadolu’da bulunan makamların çoğuna emir verme yetkisine sahip oldu. 

Mustafa Kemal Paşa’nın Padişah VI. Mehmed ile Görüşmesi

Mustafa Kemal Paşa Samsun’a çıkmadan evvel Padişah VI. Mehmed ile görüştü. Padişah, Paşa’ya:

sözlerini söyledi. Lakin Mustafa Kemal Paşa onu samimiyetsiz buldu. Yıllar sonra hayatını yazdığı “Nutuk” eserinde Padişah VI. Mehmed’i vatan haini ilan etti. Çünkü Padişah’ın 9. Ordu Müfettişliği görevini verirken Türk Milleti için değil İtilaf Devletleri’nin isteği için verdiğini düşünüyordu. 

Mustafa Kemal Paşa Samsun’a Çıkmayı Neden Kabul Etti?

Kabul ettiği 9. Ordu Müfettişliği görevini, neden kabul ettiğini “Nutuk eserinde şöyle açıkladı:

Samsun’a Gitmeden Önce

15 Mayıs 1919 günü Mustafa Kemal Paşa Samsun’a gitmeden bir gün önce Bandırma Vapuru Kaptanı İsmail Hakkı Bey ile görüştü ve yolculuk hakkında bilgi aldı.

Samsun’a Gidiş

Bandırma Vapuru hareketten önce İngiliz Kuvvetleri tarafından arandı. 

Rauf (Orbay) Bey vapurun İngiliz Kuvvetleri tarafından izleneceğini öğrendi ve Mustafa Kemal Paşa’ya bildirdi.

Sirkeci Garı taraflarından hareket eden vapur Mustafa Kemal Paşa’yı Kız Kulesi İskelesi’nden aldı.

Bandırma Vapuru 16 Mayıs 1919 günü Mustafa Kemal Paşa dahil gemideki diğer mürettebat Samsun’a hareket etti.

Rauf Bey’in dediği gibi Vapur’u İngiliz Kuvvetleri izliyordu. Lakin fırtınalı havada İngiliz Kuvvetleri Bandırma Vapuru’nu takip edemedi.

Düşman saldırısından şüphelenen Mustafa Kemal Paşa Kaptan İsmail Hakkı Bey’e karaya yakın hareket etme emrini verdi.

Gemide Kimler Vardı?

1. Mustafa Kemal Paşa ve Müfettişlik Heyeti’nde Bulunan Asker ve Siviller: 23 kişi
2. Astsubay ve Erler: 25 kişi
3. Sivas’ta Üçüncü Kolordu Komutanı olan Refet (Bele) Bey
4. Bandırma Mürettebatı: 25 kişi
5. Diğer Siviller: 5 kişi

Toplam yolcu sayısı: 79 kişi

Kaynak

Yolcu sayılarının bilgileri Murat Bardakçı’nın Habertürk Gazetesi’nde yazılan “İşte, Bandırma Vapuru’nun biri kadın üçü çocuk 79 yolcusu” adlı köşe yazısından derlendi:

https://www.haberturk.com/yazarlar/murat-bardakci/2684153-iste-bandirma-vapurunun-biri-kadin-ucu-cocuk-79-yolcusu

Samsun’a Varış

9. Ordu Müfettişi Mustafa Kemal Paşa ve heyetini taşıyan Bandırma Vapuru 19 Mayıs 1919 günü Samsun’a vardı.

Mustafa Kemal Paşa Padişah VI. Mehmed’in emirleri yerine işgalcilere karşı ayaklanmaları destekledi.

19 Mayıs 1919 günü Türk Milleti’nin Kurtuluş Savaşı’nın başladığı gün olarak kabul edildi.

Aynı zamanda doğum tarihi belli olmayan Mustafa Kemal Atatürk, 19 Mayıs gününü doğum günü ilan etti.