Cumhuriyet Tarihinin Kara Lekesi: Madımak Olayları
Madımak Olayları 2 Temmuz (tarihte bugün) 1993 tarihinde Sivas’ta gerçekleşti.
Yıldönümünde Madımak Katliamı ya da Sivas Katliamı olarak da bilinen Madımak Olayları:
Madımak Olayları Nasıl Gerçekleşti?
Dönemin aydın insanları ya da ozanları, Pir Sultan Abdal Kültür Derneği tarafından düzenlenen Pir Sultan Abdal Şenliklerine Sivas Valisi Ahmet Karabilgin tarafından davet edildi.
Aziz Nesin katliam sonrası verdiği röportajda: “Tarihler 1 Temmuz 1993 idi. 4. Pir Sultan Abdal Şenlikleri için Sivas’taydık. Daha şehre gelmeden, özellikle benim hakkımda bildiriler yayınlanmaya başlanmış, hedef gösterilmiştim. İlk günden itibaren gerginlik had safhadaydı. 2 Temmuz günü ise yerel gazetelerde kullanılan sözler, bir nevi olacakların habercisiydi.” sözlerini söyledi.
2 Temmuz günü Cuma Namazı sonrası sözde İslamcılar etkinliğin yapılacağı kültür merkezine yürüyüş gerçekleştirdiler. “Sivas, laiklere mezar olacak!” sloganları attılar.
Aziz Nesin, yaptığı iddia edilen konuşmada: “Türk milletinin yüzde 60’ının aptal ve korkak olduğu, kendisinin dinsiz olduğu, 1300-1400 yıllık Kur’an-ı Kerim’in eskidiği, kimden gönderilirse gönderilsin artık ona inanmadığı şeklinde Türk milletini ve Kur’an-ı Kerim’i tahkir edici ifadeler kullanmıştır.” sözlerini söylediği için sözde İslamcılar daha da sinirlendiler. Kültür merkezi dışında Valilik önünde de gösteri düzenlediler. Valilik önüne dikilen “Halk Ozanları” heykelini yıkarak, aydınların kaldığı otele kadar sürükleyerek yürüyüş düzenlediler.
Etkinliğe katılan aydınların kaldığı otelin önünde toplanan sözde İslamcıların sayısı -Valiliğin, İçişleri Bakanlığına bildirdiği rapordan- 15000 civarındaydı.
Aziz Nesin katliam sonrası verdiği röportajda: “Zaten gün içerisinde gerginlik şehrin belli yerlerinde iyiden iyiye tırmanmıştı. Akşam saat 5 sularında ise gözü dönmüş kalabalık Madımak Oteli’nin önündeydi. Dışarı ile iletişimimizi sağlayan tek araç telefondu artık. Erdal İnönü arandı ve ona ‘Erdal Bey sanırım dışarıdaki sloganları ve camlarda patlayan taş sesleri size kadar ulaşıyor olmalı’ dedim. gereken önlemin alınacağını söyleyip, azalan umutlarımızı biraz olsun tazelemişti.” sözlerini söyledi ve şöyle devam etti:
“Ancak kalabalığın öfkesi dinmiyor, güruhu sakinleştirmek adına konuşan belediye başkanı (Temel Karamollaoğlu) ne kadar reddetse de ‘gazamız mübarek olsun’ sözüyle adeta çığırtkanlık yapıyordu. Bundan sonra olacaklar kitle psikolojisinin sonuçlarıydı. ‘Cumhuriyet Sivas’ta kuruldu, Sivas’ta yıkılacak!’ , ‘Laiklere ölüm!’ , ‘Yaşasın şeriat!’ ve ‘Sivas Aziz’e mezar olacak!’ sloganları, aslında hedefin sadece ben olmadığını anlatmaya çalışıyor gibiydi.”
İçişleri Bakanlığına bildirilen rapora göre ise otel önündeki eylemler 18.00’de başladı. Kalabalık dağıtılamıyordu. Otelin camları kırılıyor, sloganlar atılıyordu.
Raporda saat 19.30 sıralarında iki araç ters çevrilerek benzin depolarının delinmeye çalışıldığı, polisin engel olduğu lakin alana gelen sözde İslamcıların bidon bidon benzin getirerek yangın çıkarmaya çalıştığı, polis engel olmaya çalışırken de benzinin yere dökülerek üzerine atılan çarşaf parçaları ile yangın çıktığı yazıyordu.
Bölgede bulunan İhlas Haber Ajansı muhabirlerinin aktardığı bilgilere göre sözde İslamcılar; “Lan yakın!”, “Cehennem ateşi işte!” gibi sözler sarf ediyordu.
Aziz Nesin, o anları katliam sonrası verdiği röportajda şöyle anlattı:
“Önce yağmalama sonra ise ‘Yakın ulan yakın!’ sesleri ve tekbirlerle çevredeki araçlar ateşe verilmişti. Ateşin kızıllığı, dumanın siyahlığıyla birleşip çevremizi sarmıştı. Bu kaçıncı öldürülüşüm bilmiyorum fakat ölüme en yakın olduğum anı artık görebiliyordum. Her şey 5-10 dakika içinde olup bitmişti.
Odamda Lütfi Kaleli ile birlikte çaresiz bir bekleyiş içerisindeyken, aşağı taraftan korkunç çığlıklar gelmeye başladı. Bağırıldı, yardım istendi ve sonra sesler sustu. Artık sıra bendeydi. Kesin olarak ölüme hazırdım. Hatta Lütfi Kaleli birkaç kez ‘Ölüyoruz ağabey!’ dedi. Dedim ölüyoruz, öleceğiz. Başka çare yok. Sonra dönüp Lütfi’ye ‘Sayın Kaleli beni şu yatağa yatır, bu güruha kötü bir ceset vermek istemiyorum. Korkarak ölen bir adam gibi görünmeyeyim. Köşeye büzüşmüş bir adam gibi ölmeyeyim.’ dedim. Sonrasında Lütfi’nin önerisiyle camlara doğru koştuk ve yardım istemeye başladık. O sırada otelin önüne yaklaşan bir itfaiye bizi kurtarmak için yeltendi. İtfaiye merdivenlerinden inerken, sonradan Refah Partisi Meclis üyesi olduğunu öğrendiğim Cafer Özçakmak ‘Asıl öldürülecek hayvan burada’ dedi ve tam kurtuluyorum derken artık Sırat Köprüsü’nde gibiydim. Devam etsem linç, geri dönsem cehennem vardı. Merdivenlerden inerken, çökmüş haldeydik… O sırada görevlilerden biri beni bileğimden çekerek kalabalığın ortasına attı. Yere düştüm, tekme ve yumruklarla vurmaya başladılar. Sonrasında polis arabasına kadar sürüklendim. Yaralı olarak kurtuldum.”
Aziz Nesin kurtuldu. Peki, diğerleri? 33 aydın, iki otel çalışanı hayata gözlerini yumdu. Çoğu yanarak çoğu dumanla boğularak çoğu ise silahla vurularak…
Not: İki kişinin silah ile öldürüldüğü adli tıp raporunda yer alıyor. Lakin olayın nasıl hayata geçtiği hakkında hala bilgi bulunmuyor.
#unutMADIMAKlımda
Katledilenler
Muhibe Akarsu Gülender Akça Sehergül Ateş Erdal Ayrancı Muhlis Akarsu Serkan Doğan Murat Gündüz Metin Altınok Mehmet Atay Nesimi Çimen Carina Cuanna Thuijs Gülsüm Karababa Serpil Canik Asım Bezirci Behçet Sefa Aysan Hasret Gültekin Muammer Çiçek Koray Kaya Menekşe Kaya Belkıs Çakır Asaf Koçak Handan Metin Sait Metin Huriye Özkan Yeşim Özkan Ahmet Özyurt Uğur Kaynar Nurcan Şahin Edibe Sulari Özlem Şahin Asuman Sivri Yasemin Sivri İnci Türk Ahmet Öztürk Kenan Yılmaz
Sözde İslamcılara Müdahale Yetersiz Miydi?
Vali Ahmet Karabilgin’in İçişleri Bakanlığına gönderdiği bildireye göre kalabalığı engellemeye polisin gücü yetmiyordu.
Yayınlanan rapora göre ise saat 14.00’ten itibaren destek istendiği, hatta 19.00’a kadar hazır bekleyin emri verilen 5. Er Eğitim Tugayının desteğe gelmediği yazıyordu.
Raporda 20 kişilik Jandarma ekibinin olaya müdahale ettiğini ancak sadece itfaiyenin bölgeye girmesine yardımcı olduğunu, onun dışında olaya müdahale etmediği de ayrıyetten yazıyordu.
Madımak Olayları Hakkında MİT Raporu
İçişleri Bakanlığının yayınladığı raporda Milli İstihbarat Teşkilatı hakkında şu bilgiler yer alıyor: “Olayların gerçekleştiği gün MİT, Aziz Nesin ve Sivas Valiliği’nin protesto edileceği duyumunu alsa da, Sivas valisi ve emniyet müdürünün makamlarına ulaşılamadığından saat 11.00 civarında TEM Şube Müdürlüğü’nde görevli bir polis memuruna konuyu aktardığını belirtmiştir. Olaylar sonrasında MİT’in bu iddiası araştırılmış ancak bilgi aktardığını iddia ettiği polis memuru tespit edilememiştir.”
Madımak Olayları Neden Sivas’ta Yaşandı?
Olayın Sivas’ta yaşanmasının nedeni olarak İçişleri Bakanlığının yayınladığı raporda şöyle yazıyor: “Özellikle çeşitli çevrelerin yoğun tahriki, ülke genelindeki bölücü terör örgütünün saldırıları, yöredeki Sünni vatandaşlarımızın muhafazakar yapısı ve Alevi vatandaşlarımızın bölgedeki yoğunluğu ilin hassasiyetini artırmıştır.”
Madımak Olayları Hakkında Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel’in Söylediği Sözler
“Olay münferittir. Ağır tahrik var. Bu tahrik sonucu halk galeyana gelmiş. Güvenlik kuvvetleri ellerinden geleni yapmışlardır. Karşılıklı gruplar arasında çatışma yoktur. Bir otelin yakılmasından dolayı can kaybı vardır.”
Madımak Olayları Hakkında Başbakan Tansu Çiller’in Söylediği Sözler
“Çok şükür, otel dışındaki halkımız bir zarar görmemiştir.”
Madımak Olayları Hakkında Başbakanvekili Erdal İnönü’nün Söylediği Sözler
Olay yaşanırken Aziz Nesin’e telefonda söylediği sözler: “Endişelenmeyin, güvenlik güçleri yetişmek üzere.”
Olaylardan sonra söylediği sözler: “Güvenlik güçlerimiz vatandaşlarımızın zarar görmemesine dikkat ederek olayları kontrol etmeye çalışmışlardır.”
Madımak Olayları Hakkında İçişleri Bakanı Mehmet Gazioğlu’nun Söylediği Sözler
“Aziz Nesin’in halkın inançlarına karşı bilinen tahrikleriyle halk galeyana gelerek tepki göstermiştir.”
Madımak Olayları Hakkında ANAP lideri Mesut Yılmaz’ın Söylediği Sözler
“Devletin valisi, yüzde 99’u Müslüman olan Türkiye’de halkımızın dini değerleriyle alay eden bir konuşmacıya karşı tepkisiz kalmışsa, milletin o valiye güvenmesini bekleyemezsiniz. Fikir özgürlüğünün halkımızın mukaddes değerlerine karşı kullanılmasına hiçbir şekilde kayıtsız kalamayız.”
“Abartmaya gerek yok. Bu kadar kişi bir futbol maçında da ölebilirdi.”
Madımak Olayları ile ilgili Muhsin Yazıcıoğlu’nun Açıklaması
Geçmişte Fatih Altaylı’nın Teke Tek adlı programına katılan Muhsin Yazıcıoğlu, bazı aydınları (30 kişi) kurtarmak için BBP Parti binasına aldıklarını ve koruduklarını söyledi.
Madımak Olayları ve Temel Karamollaoğlu
Saadet Partisi Genel Başkanı Temel Karamollaoğlu, Madımak Olayları yaşanırken Sivas İlinin Belediye Başkanıydı.
Aziz Nesin’in iddialarına göre olaylar yaşanırken sözde İslamcılara “Gazamız mübarek olsun!” tarzı sözler ile destek verdiğini iddia etti.
Beyaz saçlı: Aziz Nesin
Aziz Nesin’in iddiasında söylediği sözler: “Güruhu sakinleştirmek adına konuşan belediye başkanı (Temel Karamollaoğlu) ne kadar reddetse de ‘gazamız mübarek olsun’ sözüyle adeta çığırtkanlık yapıyordu.”
Aziz Nesin itfaiye merdiveni ile kurtarılmaya çalışılırken onu döven kişilerden birinin Temel Karamollaoğlu olduğu dönemin gazetelerinde iddia edildi. Yayınlanan fotoğraflardaki kişinin Temel Karamollaoğlu olduğu öne sürüldü.
Bu iddiaları kabul etmeyen Temel Karamollaoğlu, Artı TV’de soruları yanıtlarken Madımak Olayları hakkında: “Katliam olarak vasıflandırmadım. Bu üzücü bir hadisedir. Bu, hakikaten çok acı olarak tarif edilir. Ancak; katliam demek kasıtlı olarak ben bu insanları öldürmek için şunu yaptım denirse olur. Onun adı katliam olur. Ama orada bir hadise meydana gelmiş; oteldeki perdeler yakılmış, arabalar yakılmış.. Arkasında da ateş bacayı sarmış. İçerideki insanlar da benim hala anlayamadığım, pencereleri açmadıklarından dolayı insanlar ölmüş.” sözlerini söyledi.
1993 yılında Mehmet Ali Birand’ın programına konuk olan Aziz Nesin ve Temel Karamollaoğlu televizyon ekranlarında bu konuyu tartıştılar:
Öneri
Madımak Olayları hakkında yayınlanan belgeseli izleyebilirsiniz:
2 Temmuz 2019 tarihinde Sözcü Gazetesinde yayımlana Saygı Öztürk’ün “Karamollaoğlu: Olay günü aczmendiler gelmişti” adlı köşeyazısını okuyabilirsiniz:
