Türkiye’de Geçmişten Günümüze Radyo Tarihi

1921 yılında ilk radyoculuk denemeleri başladı ve ilk deneme yayını Çapa Öğretmen Okulu’nun bodrumunda yapıldı. İlk deneme yayını İstanbul Üniversitesi’nde toplanan halk tarafından dinlendi.

Tesis Kurulması

Cumhuriyet’in ilanından sonra 1925 yılında Telsiz Tesisi hakkında kanun çıkartıldı ve ülke genelinde bir telsiz şebekesi kurulması için ihale yapıldı. İhaleyi Fransız şirketi kazandı ve Ankara ile İstanbul’da telsiz telgraf vericileri yapımına başlandı. 

Tesis kurulma aşamasındayken Sedat Nuri (İleri) Bey radyo yayınının nasıl yapılacağını bilmiyordu. Hem maddi destek hem de teknik destek yoktu. Maddi destek için Celal (Bayar) Bey’e başvurdu. İş Bankası’nın kurucusu Celal Bey maddi destek sağlayacağını söyledi. Teknik destek için de 2. Abdülhamid döneminde evden eve telgraf hattı kuran Hayrettin Bey yardımcı olacağını söyledi.

Projeyi iyice ilerleten Sedat Nuri Bey hükümette bulunan kişilerin radyo yayınını doğru bulmaması ve engeller çıkarması üzerine Mustafa Kemal Paşa’ya gitti. Mustafa Kemal Paşa olumlu davrandı, “Getir de dinleyelim o vakit.” cevabını verdi. 

Hayrettin Bey bütün sistemi Orman Çiftliği’ne kurduktan sonra Rus Radyosunu dinlemeye başladılar. Mustafa Kemal Paşa dinledikten sonra “Efendiler, bakınız Ruslar şu anda propaganda yapmaktalar. Bu radyo bize ziyadesiyle gerekli.” dedi. Mustafa Kemal Paşa’nın desteği ile çalışmalar hızlandı ve tesis kuruldu.

Tesis ilk kurulduğunda Osmaniye Köyü’nde bulunan merkez binası daha sonra Sirkeci’de Büyük Postane’ye taşındı. Tesis 1927 yılında hizmete girdikten sonra New York, Londra, Berlin, Tahran, Moskova ve Viyana ile bağlantı kuruldu.

İlk Naklen Yayın

Tarihte bugün 6 Mayıs 1927 yılında ilk naklen yayın “Alo alo, muhterem samiin. Burası İstanbul Telsiz Telefonu, 1200 metre tul-i mevç, 250 kilosikl. Şimdi akşam neşriyatımıza başlıyoruz.” anonsu ile başladı.

Günlük yaklaşık beş saat süren yayınlarda kimsenin evinde radyo olmadığından Postane binasına hoparlör bağlatıldı ve halkın oradan dinlemesi sağlanıldı. Yayınlar Avrupa’da dinleneceği için Türkçe dışında Fransızca ve Almanca yayınlar yapılmaya başladı. 

Türk Telsiz Telefon Anonim Şirketi

İş Bankası ve Anadolu Ajansı desteği ile Türk Telsiz Telefon Anonim Şirketi kuruldu. Şirket çok fazla zarar ettiği için 1936 yılında kapatıldı ve radyo yayınları PTT’ye devredildi.

İstanbul Radyosu’nun İlk Yayını

İstanbul Radyosu’nun ilk naklen yayını 1932 yılında Mustafa Kemal Paşa’nın emri ile Ayasofya Camii’nden Kadir Gecesi okunan Ezanla başladı. ardından Mevlit okundu. Yayınlar akşamları oluyordu ve yaklaşık beş saat sürüyordu.

İlk Siyasi Yayın

İlk siyasi naklen yayın 1935 yılında CHP Kurultayı’nda Mustafa Kemal Paşa’nın konuşması ile yapıldı.

İlk Futbol Maçı Yayını

İlk naklen maç yayını Eşref Şefik ve Halit Kıvanç’ın sunduğu 20 Temmuz 1937 yılında Fenerbahçe ve Avusturya VAG takımı arasında oynanan maçtı.

1940’lı yıllara gelindiğinde insanların savaş hakkında bilgi almak için radyo çok ilgi gördü ve yaygınlaşmaya başladı.

TRT’nin Kurulması

1960 yılında sekiz ilde İl Radyoları kuruldu ve 1961 Anayasası’ndan sonra 1 Mayıs 1964 yılında TRT kuruldu. Bütün radyo yayınları TRT’ye bağlandı.

Özel Yayın

1990’lı yıllara kadar devletin elinde olan radyo 1993 yılındaki Anayasa değişikliği ve 1994 yılında çıkarılan kanun ile özelleştirilme yolu açıldı.

Şu an ülkemizde hem devlet tarafı (TRT) hem de özel taraf olmak üzere radyo yayınları devam ediyor.